ظرفیت‌های بلا استفاده سیمان در ایران
صنعت سیمان یکی از مهم‌ترین صنایع پایه‌ای در توسعه زیرساخت‌های عمرانی و ساختمانی هر کشور به شمار می‌رود. این صنعت با تأمین ماده‌ای حیاتی برای ساخت و ساز، نقش کلیدی در رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال و توسعه شهری ایفا می‌کند. ایران با برخورداری از منابع غنی معدنی و ظرفیت تولید بالا، یکی از تولیدکنندگان بزرگ سیمان در منطقه و جهان است.
صنعت سیمان ایران روزگاری در صدر تولید جهانی قرار داشت، اما امروز با وجود ظرفیت‌های عظیم، در رتبه ششم تولید سیمان در جهان ایستاده است. این افت چشمگیر، نتیجه چالش‌های متعدد داخلی و خارجی است که مانع بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های تولید این صنعت حیاتی شده‌اند.
ابراهیم غلام‌زاده زنگنه، مدیرعامل شرکت سیمان لامرد، در این خصوص می‌گوید: «در دهه ۱۳۹۰، صنعت سیمان ایران در اوج خود قرار داشت. در سال ۱۳۹۴ (۲۰۱۵ میلادی)، با تولید سالانه بیش از ۶۵ میلیون تن، ایران پس از چین و هند، در رتبه سوم تولیدکنندگان سیمان جهان قرار داشت. اما امروز، با وجود ظرفیت تولید بیش از ۸۵ میلیون تن، تنها ۷۲ میلیون تن سیمان تولید می‌کنیم.»
علل کاهش تولید و رتبه جهانی ایران
طبق گفته غلام زاده، فاصله میان ظرفیت تولید و میزان تولید واقعی، ناشی از ترکیب مشکلات مختلفی همچون رکود بخش ساخت‌وساز، ناترازی انرژی، تحریم‌های اقتصادی، کاهش تقاضا در بازار داخلی و فرسودگی زیرساخت‌ها است. این عوامل موجب شده‌اند تا پتانسیل صنعت سیمان ایران به‌طور کامل بالفعل نشود و از رتبه‌های بالای جهانی فاصله بگیریم.
او همچنین افزود: «در این سال‌ها، کشورهایی مانند ویتنام و ترکیه با تمرکز بر نوسازی خطوط تولید، به‌روزرسانی فناوری و صادرات فعال توانسته‌اند جایگاه‌های بالاتری در تولید سیمان به‌دست آورند. ویتنام امروز با تولید ۱۲۰ میلیون تن سیمان در رتبه سوم جهانی قرار دارد، در حالی‌که ایران با وجود ظرفیت بالا و موقعیت جغرافیایی استراتژیک، از این فرصت‌ها عقب مانده است.»
نادیده گرفتن فرصت‌های صادراتی
غلام زاده در ادامه به پتانسیل بالای شرکت سیمان لامرد در بخش صادرات اشاره کرده و گفت: «سیمان لامرد با موقعیت جغرافیایی خاص، دسترسی به معادن با کیفیت و نزدیکی به بازارهای دریایی جنوب کشور، ظرفیت بالایی برای صادرات دارد. با این حال، مشکلاتی مانند کمبود انرژی، نوسانات نرخ ارز، تأمین قطعات و محدودیت‌های بانکی، مانع بهره‌برداری کامل از این ظرفیت شده است.»
پیشنهادات برای بازگشت به جمع قدرت‌های برتر
مدیرعامل سیمان لامرد تأکید کرد: «برای بازگشت به رتبه‌های برتر جهانی، باید نگاه سیاست‌گذاری کشور از تمرکز صرف بر بازار داخلی به سمت صادرات هوشمند و نوسازی ساختارهای تولید تغییر کند. نوسازی تجهیزات، به‌روزرسانی خطوط تولید و ارتقای فناوری در کنار استفاده از ظرفیت‌های صادراتی، می‌تواند ایران را دوباره به جمع سه قدرت برتر تولید سیمان جهان بازگرداند.»
چالش‌های پیش روی صنعت و ضرورت بازنگری در سیاست‌ها
وی یکی از چالش‌های بزرگ صنعت سیمان ایران را عدم توجه کافی به توسعه فناوری و به‌روزرسانی خطوط تولید برشمرد و افزود: بسیاری از کارخانه‌ها هنوز از تجهیزات قدیمی و ناکارآمد استفاده می‌کنند که نه‌تنها موجب کاهش کیفیت محصول می‌شود،بلکه بهره‌وری را نیز پایین می‌آورد. علاوه بر این، ناترازی انرژی و مشکل تأمین برق برای واحدهای تولیدی در فصول اوج مصرف، یکی دیگر از مشکلاتی است که صنعت سیمان را به چالش کشیده است.
ابراهیم غلام زاده گفت: برای بازگشت به جایگاه‌های برتر، لازم است که صنعت سیمان ایران بر روی بازارهای خارجی و صادرات بیشتر تمرکز کند. ایران با داشتن ظرفیت‌های تولیدی بالا و دسترسی به بازارهای منطقه‌ای و جهانی، می‌تواند به‌راحتی سهم بیشتری از بازارهای جهانی را از آن خود کند، مشروط بر آن‌که سیاست‌گذاری‌ها در جهت توسعه صادرات و بهبود زیرساخت‌ها تغییر کند.
او در پایان گفت: «صنعت سیمان ایران علاوه بر سابقه‌ای غنی، آینده‌ای روشن نیز دارد، به شرطی که با مدیریت هوشمندانه، فرصت‌های امروز را غنیمت شماریم. بر اساس آخرین آمار جهانی، ایران در سال ۲۰۲۴ با تولید ۷۲ میلیون تن سیمان در جایگاه ششم جهانی قرار گرفته است، در حالی‌که کشورهای چین، هند، ویتنام، ترکیه و آمریکا در رتبه‌های بالاتر قرار دارند.»
